Showhypnose is Show

” . . . En als ik straks tot drie tel dan bent u een hond. Een brave hond. U kwispelt met uw staartje, u hebt het erg naar uw zin. O, wat een brave hondjes . . .! Een . . . twee . . . drie . . .! U bent nu een hond. En u wandelt met het baasje. Aan de lijn.

Brave honden. U wandelt in het park . . . Met het baasje . . .! En nog steeds kwispelt a met uw staart. Ja, laat maar goed zien hoe prettig u het hebt . . . U wandelt in het park . . . met het baasje. En als ik tot drie tel, dan moet u plotseling vreselijk nodig plassen en dan tilt u de rechterpoot op tegen de boom die vlak bij u staat. Een . . . twee . . . drie . . ! ja, til maar op die poot, goed zo!

Zo kennen veel mensen hypnose: van het toneel of van een televisie hypnoseshow. Een man die met een zachte, gedragen stem zijn slachtoffers de meest grappige opdrachten geeft. En die voeren die arme stakkers nog uit ook. Het publiek geniet, ziet de slachtoffers op het toneel op handen en voeten staan en langzaam het rechterbeen optillen. Uitbundig gelach, applaus. De spelers staan voor gek, de zaal geniet, de zachte stem blijft aandringen en bevelen doorgeven: hypnose als volksvermaak.

Het zijn die toneelvoorstellingen, die hypnoseshows, die dit verschijnsel zo”n slechte naam bezorgen. Die ervoor zorgen dat de meeste mensen hypnose alleen maar zien als een geheimzinnig en onverklaarbaar, een magisch en gevaarlijk gebeuren. De negatieve kant van hypnose.

Maar hypnose geeft ook andere mogelijkheden, toepassingen bij medische en therapeutische behandelingen bijvoorbeeld. Met vaak goede, soms ook geringe resultaten. Dat is de positieve kant van hypnose. De mogelijkheden om mensen ermee te genezen, te helpen.

Definitie Hypnose

Wat is hypnose? Eigenlijk is het zó moeilijk uit te leggen dat de meeste deskundigen proberen het duidelijk te maken door te zeggen wat hypnose niét is. Geen slaaptoestand, geen magisch gebeuren, geen toestand waarin men het bewustzijn verliest, enz.

De eenvoudigste definitie is: een veranderde ervaringstoestand die wordt gekenmerkt door een verhoogde bereidheid om suggesties en taken uit te voeren.

Die veranderde ervaringstoestand laat zich het best als volgt uitleggen. Met hulp van hypnose kan men zich zó sterk concentreren op één gebeurtenis, één stukje van de werkelijkheid, dat vrijwel alles er omheen wegvalt. Door middel van hypnose kan men zijn gedachten zó op één zaak richten dat al het andere minder belangrijk wordt en tijdelijk geen rol meer speelt.

Rijden zonder het te weten

Veel mensen zijn regelmatig in een toestand van hypnose geweest zonder het te weten of te beseffen. Wie verdiept is in een heel spannend boek en daar sterk in opgaat, verliest alle aandacht voor de omgeving. De persoon is in een (zij het heel eenvoudige) staat van hypnose: de aandacht is alleen gericht op het boek en wat daarin staat.

Een ander voorbeeld: veel automobilisten hebben ervaren dat men goed kan rijden zonder er met de gedachten “bij te zijn”. Vaak komt het voor dat u in gedachten bezig bent met een probleem van thuis of van het werk dat moet worden opgelost. U rijdt, maar bent eigenlijk alleen met dát probleem bezig. En na vijf minuten denkt u plotseling: “hé, ben ik hier al?” U heeft als het ware “een stukje autorijden” overgeslagen. Als er iemand naast u had gezeten zou deze er niets van hebben gemerkt, want u hebt op tijd alle handelingen van het autorijden verricht. U hebt op tijd geremd, het stuur bewogen, gas gegeven, de richtingaanwijzer gebruikt, in de spiegel gekeken. Maar allemaal terwijl u met uw gedachten ergens anders was, terwijl uw gedachten op één probleem, op één stukje van de werkelijkheid gericht waren.

Een kleuterleidster vertelde me vanmorgen dat ze gedachtenloos op de fiets naar school was gereden. “Ik was zo bezig met het verhaal dat ik de kinderen zou vertellen, dat ik eigenlijk schrok toen ik merkte dat ik al bij school was. Ik weet er niets meer van, maar ik moet keurig voor het stoplicht hebben gewacht, m”n hand uitgestoken, op het fietspad hebben gereden en hebben gewacht bij het oversteken. Niets van gemerkt.” Hypnose in een eenvoudige vorm. U zult het zelf ook wel eens hebben meegemaakt.

Vrijwillig of niet

Deskundigen onderscheiden dan ook twee soorten van hypnose: de spontane en de vrijwillige. Dat in de auto of op de fiets is de spontane hypnose. U hebt er immers niet om gevraagd, maar omstandigheden leiden tot zo”n staat van hypnose.

Bij de vrijwillige vorm wordt u door een hypnotherapeut in die toestand gebracht. Daar heeft u om gevraagd, daar werkt u aan mee. Maar welk nut heeft dat nu bij het genezen, bij de medische toepassing? Wel, als u onder hypnose in staat bent de gedachten zo te richten op één bepaald gebeuren dat al het andere wegvalt, dan kunt u zo sterk aan iets plezierigs denken dat u pijn niet meer voelt, dat u angsten kwijtraakt, dat nare gevoelens onbelangrijk worden.

Opdrachten uitvoeren

Dat is het eerste deel van de definitie, de veranderde ervaringstoestand. Nu het tweede deel: de maximale bereidheid om taken en suggesties uit te voeren. Dat betekent dat iemand in een toestand van hypnose probeert zoveel mogelijk te doen wat de ander van hem vraagt. “Maar,” zegt de heer Hoogduin (voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Hypnotherapie) er razendsnel bij: ” je doet dat willens en wetens. De betrokkene is er bij. Hij is er terdege van op de hoogte wat hij doet. Ook in het geval van de toneelhypnose waarbij het ” slachtoffer” het rechterbeen optilt om als een hond te plassen. Hij weet dat hij het doet, hij is erbij. Maar hij is in een toestand van hypnose graag bereid om aan het verzoek van de hypnotiseur te voldoen en speelt dat hij hond is.”

Ook als hij weet dat hij voor gek staat en de zaal om hem lacht? “Ook dan,” legt de heer Hoogduin uit. “Want alle aandacht is zó gericht op het nadoen van een hond, dat alle andere dingen in de omgeving, in de zaal, hem niet interesseren. De zaal valt als het ware weg. De aandacht is gericht op de vraag “Hoe doe ik zo goed mogelijk een hond na?” en de rest is op dat moment minder van belang. Daarvan maakt de toneelhypnotiseur gebruik om de zaal te vermaken.”

Je bent er zelf bij

Wie onder hypnose is blijft altijd aanwezig bij wat er gebeurt. Je raakt nooit buiten bewustzijn, je raakt nooit echt “weg”. Er is geen sprake van dat je niet meer weet wat je doet. En dus hoef je ook niet iets tegen je wil te doen.

“Ik geef,” zegt de heer Hoogduin, “altijd maar het voorbeeld van David Berglas, de man die jaren geleden met zijn televisie hypnoseshows in ons land zo beroemd werd. Die liet bijvoorbeeld mensen onder hypnose onder de douche gaan. Dat is altijd erg leuk op het toneel. De wijze waarop je onder de douche gaat is natuurlijk heel persoonlijk, maar wat zag je als je naar die mensen keek: die speelden dat ze onder de douche gingen. Want ze zongen wel vrolijk van “tralalalala”, maar er was nooit iemand die het onderlichaam waste. Dat hoort er natuurlijk óók bij als je onder de douche gaat. Maar . . . dat doe je niet op het toneel, dat kan niet. Die mensen speelden hoe het zou zijn als ze onder de douche stonden. Ze waren bereid om de opgegeven taken zo goed mogelijk uit te voeren, maar ze gingen niet verder dan ze zelf wilden. Ze bepaalden zelf de grenzen, ze waren er helemaal bij.”

Geen herinnering

Er is nog een derde aspect waardoor veel misverstanden ontstaan. Sommige mensen die onder hypnose zijn geweest weten na afloop, dus als ze “terug zijn”, niet meer wat er is gebeurd. Die herinneren zich niet meer wat ze in die toestand van hypnose hebben gedaan. Dat gebeurt overigens maar bij zo”n tien procent van de mensen. Het is te vergelijken met een droom. Je herinnert je dat je gedroomd hebt. Direct nadat je wakker bent geworden weet je nog een beetje van wat je gedroomd hebt, maar tien minuten later weet je er al niets meer van, heb je moeite om je van die droom nog iets te herinneren. Dat verschijnsel heet “amnesie”. Het is duidelijk dat toneelhypnotiseurs graag van die “gave” van slachtoffers gebruik maken om hun optreden nóg fantastischer, nóg geheimzinniger te laten lijken. Serieuze hypnotiseurs kunnen die gave gebruiken om mensen iets te laten vergeten om daardoor de genezing te bevorderen. Maar daar komen we later nog op terug.

Uit: “Hypnose als hulpmiddel bij genezen” Hans Sleeuwenhoek